Tấm lợp amiang là một loại vật liệu cần thiết trong xây dựng, được sản xuất và phát triển ở Việt Nam. Đây là sản phẩm sử dụng nhiều ở nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa để xây dựng nhà ở, các công trình phụ, chuồng trại và khắc phục hậu quả thiên tai. Tuy nhiên, những năm gần đây có nhiều thông tin về amiang trong tấm lợp tiềm ẩn nhiều mối nguy hại đến sức khỏe con người. Vậy, tấm lợp amiang có ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng con người? Có nên sử dụng amiang trong xây dựng nhà cửa? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về tấm lợp amiang qua bài viết dưới đây.
Tấm lợp amiang là gì? Phân loại tấm lợp amiang
Tổng quan về tấm lợp amiang
Tấm lợp amiang là một loại vật liệu xây dựng có tuổi thọ lâu đời. Ở Việt Nam, tấm lợp amiang hay còn được gọi là tấm lợp Fibro xi măng được sản xuất dưới công nghệ xeo ướt, sử dụng khoảng 90% kết hợp với 8-10% sợi amiang trắng.
Amiang trắng được cấu tạo bởi tập hợp các sợi nhỏ, xốp và mềm dẻo. Các sợi này liên kết với nhau theo dạng xoắn ốc tạo thành ống hình trụ, rỗng và có thể uốn cong. Trong hỗn hợp nguyên liệu phối trộn này, các sợi amiang trắng sẽ gắn kết chặt chẽ với các hạt xi măng để tạo ra sản phẩm bền chắc, tuổi thọ cao. Ngày nay, với sự phát triển công nghệ khép kín và tự động hóa hiện đại, chất lượng sản phẩm tấm lợp amiang ngày càng được cải thiện và đem lại năng suất cao hơn.
Có rất nhiều loại sợi amiang với nhiều tên gọi khác nhau nhưng được giới khoa học phân chia làm hai nhóm chính là serpentine và amphibole do có sự khác biệt rõ rệt về cấu tạo sợi cũng như mức độ ảnh hưởng tới sức khỏe con người.
Phân loại tấm lợp amiang
Amiang nhóm serpentine
Serpentine gồm duy nhất sợi chrysotile hay còn gọi là amiang trắng có dạng xoắn, xốp mềm và đang được sử dụng rất phổ trong các ngành công nghiệp nước ta.
Sợi amiang trắng với cấu tạo hoá học là Mg3[Si2O5](OH)4 với mã đăng ký là CAS 12001 – 29 – 5. Loại sợi này có nguồn gốc từ đá serpentine được nằm phân bố khắp trên thế giới. Đây là sợi duy nhất được coi là an toàn, được cho phép xuất nhập khẩu và được nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng.
Với nhiều tính năng vượt trội không thể thay thế được bởi bất cứ loại sợi tự nhiên hay sợi nhân tạo nào khác. Như độ bền cơ học và tính đàn hồi cao, chịu áp lực ma sát tốt, chống cháy, chịu được môi trường kém, cách điện, khó phân hủy, ngăn cản vi khuẩn và sự tán xạ,… Tấm lợp Amiang trắng được ứng dụng nhiều trong sản xuất sản phẩm fibrô xi măng, các vật liệu cách điện, cách nhiệt, ngành ôtô, hàng không, dược, dầu mỏ hạt nhân, sản xuất vật liệu chống cháy, sản phẩm dệt may và một số ngành công nghiệp khác, được các công ty thi công xây dựng nhà công nghiệp lựa chọn để làm vật liệu xây dựng cho công trình.
Ngày nay, 99% các sản phẩm chứa amiang đều là amiang trắng, Loại sợi áp đứng đầy đủ các điều kiện về sức khỏe con người cũng như yêu cầu về vệ sinh an toàn lao động.
Loại Amiang nhóm amphibole
Amiang thuộc nhóm amphibole còn có tên gọi khác như: amosite, crocidolite, tremolite, actinolite, và anthophyllite được cấu tạo dạng thẳng, nhám, hình kim.
Các sợi thuộc nhóm amphibole đều ảnh hưởng đến sức khỏe khi đi vào cơ thể. Chúng đi vào phổi qua đường hô hấp và nằm ở đó và không bị phân hủy dẫn đến hình thành các khối u, bướu gây nguy hiểm đến sức khỏe. Do thành phần hóa học và cấu tạo tiêu hủy chậm, nên các sợi thuộc nhóm amphibole có thể là nguyên nhân gây ra các bệnh ung thư phổi và ung thư trung biểu mô.
Amiang trắng có độc không?
Trên thực tế, amiang là tên gọi chung của tất cả các loại sợi khoáng và từ lâu đã được chia làm hai loại là amiang serpentine và amiang amphibole. Trong đó, theo như nhận định danh mục các chất gây độc hàng đầu (CERCLA) do cơ quan thống kê các chất độc và bệnh do chúng gây ra – ATSDR của Hoa Kỳ thì amiang amphibole xếp thứ 92 và chrysotile xếp thứ 119 trong danh mục các loại hóa chất trừ sâu và hóa chất công nghiệp độc hại bị cấm buôn bán và hạn chế về vận chuyển.
Việc sử dụng amiang trắng an toàn dựa trên ba tiêu chí về liều lượng tiếp xúc, kích thước sợi và thời gian tồn tại trong cơ thể. Theo các nghiên cứu của Việt Nam và quốc tế, amiang nhóm serpentine đều có cấu tạo dạng xoắn, xốp mềm, có thể nhanh chóng bị đào thải ra khỏi phổi trong từ 0,3-11 ngày hoặc bị phân hủy trực tiếp bởi môi trường axit do các đại thực bào tạo ra.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc Tổ chức Y tế thế giới có đầy đủ bằng chứng và thực nghiệm cho rằng tất cả các loại amiang, kể cả Amiang trắng (Chrysotile) được khẳng định là có hại cho sức khỏe. Mặc dù có sự khác biệt về mức độ độc hại đến sức khỏe trong các nghiên cứu nhưng tấm lợp amiang trắng vẫn được cho là chất có nguy cơ gây hại đến sức khỏe và không có ngưỡng an toàn cho các chất gây ung thư.
Hiện nay, với công nghệ sản xuất hiện đại với các dây chuyền nhập khẩu từ Châu Âu. Tấm lợp Amiang trắng đã hạn chế tối đa sự tiếp xúc của người lao động. Các công đoạn xé bao hay nghiền sợi đều đã được thực hiện dưới dây chuyền khép kín đảm bảo được an toàn sức khỏe và vệ sinh môi trường. Ngoài ra, mọi doanh nghiệp, cơ sở sản xuất đều cần tuân thủ theo quy định nồng độ sợi tối đa 0,1 sợi/ml trong một ca làm việc và không vượt quá 0,5 sợi/ml không khí trong trung bình 1 giờ đồng hồ.
Tấm lợp amiang có gây ung thư như lời đồn?
Mặc dù tấm lợp amiang được sử dụng cách đây cả trăm năm nhưng gần đây vẫn có nhiều các tranh cãi của dư luận tấm lợp amiang liệu có gây nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng con người không? Khiến người tiêu dùng cũng trở nên hoang mang và lo sợ về ảnh hưởng của tấm lợp này đến sức khỏe.
Dựa trên khía cạnh khoa học, chưa có một nghiên cứu nào tìm ra các ca bệnh ác tính do amiang trắng gây ra. Nga đã tiến hành nghiên cứu về tác động của amiang trắng đối với sức khỏe con người cũng như có hàng trăm các nghiên cứu về vấn đề này.
Năm 2004, theo kết quả khám cho 702 người lao động, trong đó có 307 công nhân sản xuất tấm lợp amiang, 95 lao động sản xuất ống xi măng amiang, 70 người làm việc với các bao đựng amiang, số còn lại là người sử dụng lợp tấm xi măng amiang cho thấy không có trường hợp nào có dấu hiệu bệnh lý ở phổi.
Tại Việt Nam, theo Viện Vật liệu Xây dựng nhà xưởng, thi công nhà xưởng khung thép tiền chế đã kết luận rằng các sợi amiang rất khó có thể bị phát tán ra môi trường trong quá trình sử dụng, ngay cả khi phá dỡ công trình hoặc xảy ra các sự cố. Trong trường hợp tấm lợp amiang trắng bị rửa trôi hoặc đập nhỏ, bụi của tấm lợp đều không phải là các sợi amiang trắng mà là đá xi măng có chứa sợi. Tấm lợp amiang và các sản phẩm xi măng sợi amiang trắng hầu như không gây ra tác hại cho môi trường và sức khỏe con người.
Theo kết quả khám bệnh nghề nghiệp và đo môi trường làm việc cho công nhân ngành sản xuất tấm lợp amiang trong 12 năm (2008 – 2019) đều khẳng định: Không phát hiện tổn thương nguy hiểm của bệnh bụi phổi liên quan đến amiang trắng.
Có thể thấy, tấm lợp amiang vẫn là một sản phẩm khá an toàn khi được sản xuất dựa trên dây chuyền nghiêm ngặt. Quy trình sản xuất tuân theo quy định cũng như việc sử dụng và sản xuất amiang trắng trong nhiều năm qua.
Có nên sử dụng amiang xây dựng nhà xưởng không?
Có thể thấy, việc sử dụng amiang trắng vẫn có nguy cơ tiềm ẩn đến sức khỏe của con người. Tuy dòng tấm lợp amiang (Fibro Xi măng) có giá thành khá rẻ và được dùng ưa chuộng tại Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người đã không còn sử dụng tấm lớp này nữa. Thay vào đó người dân sử dụng tấm lợp, vách ngăn, tôn cách nhiệt, cách âm có nguồn gốc, chất lượng. Những tấm này được cơ quan thẩm quyền đảm bảo không chứa amiang hoặc trong hàm lượng an toàn cho phép.
Ngoài ra, theo chỉ định của các chuyên gia nghiên cứu, người dân không tự ý khoan, cắt, phá dỡ các loại vật liệu, tấm lợp khi không cần thiết. Các sản phẩm tôn, tấm lợp đã qua kiểm định an toàn hoặc không chứa amiang sẽ là sự lựa chọn phù hợp cho các hộ gia đình hay doanh nghiệp khi dùng dịch vụ xây dựng nhà xưởng.
Trên đây là toàn bộ những thông tin về tấm lợp amiang mà chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng với những thông tin hữu ích này sẽ giúp bạn hiểu hơn về khoáng chất amiang. Qua đó có sự lựa chọn phù hợp để đảm bảo an toàn sức khỏe cho bản thân và gia đình.
